In het najaar van 1972 wint de Vietcong in Vietnam terrein tegen de Amerikanen. Ondanks grootscheepse bombardementen en gebruik van chemische middelen zoals het ontbladeringsmiddel Agent Orange en napalm weten de Amerikaanse troepen de bevrijdingsbeweging Vietcong niet onder controle te krijgen. Vlak voor Kerstmis ’72 besluit president Nixon om de Vietcong definitief weg te bombarderen. Dat is het sein voor de SP om het Comité Van Mens tot Mens op te richten. Het gaat om het bestaan van Vietnam.
Wat zult u later uw kinderen vertellen over Vietnam?
Van Mens tot Mens organiseert een actie waarbij Nederlanders ansichtkaarten sturen aan willekeurige Amerikanen met de vraag: “Wat zult u later uw kinderen vertellen over wat u gedaan heeft met Vietnam?” Op de ansichtkaarten staan afschuwelijke foto’s van de gevolgen van de bombardementen, bedoeld om de publieke opinie in Amerika te bewerken. Via het telefoonboek van Amerikaanse steden worden adressen van willekeurige Amerikanen verzameld en samen met de kaarten in ‘werkpakketten’ van 5 pakjes met 5 kaarten verkocht voor fl 2,50. Eén pakje kaarten om zelf op te sturen en de andere in eigen kring te verspreiden.
Van Mens tot Mens bij de Nachtmis
In Leiden gaan de SP’ers enthousiast met de werkpakketten aan de slag. De actie slaat enorm aan. Zij gaan langs bij scholen en buurthuizen en staan met een standje bij winkelcentra. De actie komt in een stroomversnelling als sommige kerken ook mee gaan doen. Op kerstavond staan Fenna Vergeer, Margreet Zijlstra, Harry Boddé en andere Leidse SP’ers met de werkpakketten van Van Mens tot Mens bij de Hartebrugkerk op de Haarlemmerstraat als de nachtmis uitgaat. De pastoor heeft in zijn preek over ‘Vrede op Aarde’ de actie aanbevolen. Er worden stapels werkpakketten verkocht. Zo komt de actie van Mens tot Mens in een stroomversnelling. Op zaterdag 6 januari 1973 is er een grote demonstratie in Utrecht. De schattingen van het aantal demonstranten lopen uiteen van 50.000 tot 100.000. Ook hier gaan de Van Mens tot Mens-pakketten van hand tot hand.
“De meest beschamende periode in onze geschiedenis”
Onder druk van de wereldwijde afkeer van de bombardementen, ook bij Amerikaanse burgers zelf, worden op 27 januari 1973 de Parijse Akkoorden ondertekend. Die bepalen dat er vrije verkiezingen komen in Vietnam en dat de Amerikaanse troepen binnen 60 dagen het land uit moeten. De oorlog wordt echter door het Zuid-Vietnamese leger voortgezet, gesteund door de Amerikanen. Ook de kaartenactie van Van Mens tot Mens gaat door. In Amerika treffen de kaarten uit Nederland doel. De afzenders krijgen kaarten terug uit Amerika. Naast enkele boze reacties zijn het meestal sympathieke berichten. Alida Berenson uit Chicago schrijft bijvoorbeeld: “Onze kinderen zijn nu nog jong. Eens zullen wij ze vertellen dat dit de meest beschamende periode in onze vaderlandse geschiedenis was.”. In april 1973 maakt Van Mens tot Mens bekend dat er een miljoen kaarten naar Amerika verstuurd zijn.
Aandeel in opbouw Vietnam
Toch duurt het nog tot 1975 voordat het Zuid-Vietnamese leger definitief verslagen is. Op 30 april 1975 valt Saigon. Vanuit de Amerikaanse ambassade proberen Zuid-Vietnamese officieren met de laatste helikopters weg te komen. Om te voorkomen dat materieel in handen van de Vietcong valt gooien de Amerikanen hun vliegtuigen en helikopters vanaf de vliegdekschepen in zee. Vietnam ligt in puin. De hoop is gevestigd op de socialistische regering in Hanoi van de ‘Democratische Republiek Vietnam’. Het comité Van Mens tot Mens overlegt in Parijs met de Vietnamese vertegenwoordiging. Daar wordt besloten tot een solidariteitsactie door aandelen te verkopen in de opbouw van Vietnam.
Door de oorlog in Vietnam worden veel mensen in Nederland zich bewust van de imperialistische verhoudingen op de wereld. De acties van de SP en Van mens tot Mens hebben een belangrijke rol gespeeld bij de politieke bewustwording van de naoorlogse generatie.
Bronnen:
- SP-archief Vergeer, dossier 28. Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels, foto’s etc.
- De Tribune, 10-72; 2-73.
meer over oorlog en vrede: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-oorlog-en-vrede/