Castellumweg in actie tegen huurverhoging

In mei 1974 krijgen de 60 huurders van de flat aan de Castellumweg een brief van de Protestants Christelijke Woningbouwvereniging  (PCW).

Daarin staat dat de huren tot nu toe veel te laag zijn geweest en dat ze omhoog moeten met f 28,25 per maand. In drie jaar tijds zijn de huren met 70 gulden tot bijna 300 gulden per maand gestegen. De maat is vol en de bewoners komen in actie.

 

Op donderdagavond 16 mei 1974 komen de bewoners van de Castellumweg op uitnodiging van de Bond van Huurders en Woningzoekenden (BHW)  bij elkaar in koffiebar Hemerik aan de Besjeslaan.  

Aanleiding is een brief van de PCW, waarin een forse huurverhoging wordt aangekondigd, omdat uit een herberekening van de stichtingskosten is gebleken dat de huur veel te laag is.

Enkele bewoners, de heer van Ulden en mevrouw Hogerdijk, hebben de BHW ingeschakeld en Cor Vergeer, bestuurslid van de BHW, is in de koffiebar aanwezig.

 

De Castellumwegbewoners laten er geen gras over groeien, want met algemene stemmen wordt een voorstel aangenomen om de aangekondigde huurverhoging niet te betalen, “omdat de meesten van ons die niet kunnen betalen”.

Maar er is nog meer aan de hand: bewoners klagen over allerlei gebreken aan de woningen die nog maar vier jaar geleden gebouwd zijn. Zij besluiten om een onderzoek te doen en een klachteninventarisatie te maken voor het bestuur van de PCW. Er wordt een BHW-actiecomité gekozen met onder meer mevr. Tine van Egmond, mevr. H. Aalbersberg, de heer K. van Ulden en de heer P. van Diest. Cor Vergeer wordt tot voorzitter gekozen.

“Wij vragen u om u achter de strijd van de bewoners te scharen”

Het BHW-comité gaat voortvarend aan de slag:  Zij gaan bij alle 60  bewoners langs om de girokaarten met de huurverhoging op te halen en blanco kaarten af te geven. Een beproefde methode die de BHW eerder in andere buurten heeft toegepast. Per 1 juli geven 54 van de 60 huurders hun girokaart af. Ook wordt huis aan huis een onderzoek naar de klachten gedaan. In een brief aan het bestuur van de PCW, ondertekend door het voltallige BHW-comité, staat: “De bewoners van de Castellumweg hebben op 16 mei j.l. over de aangezegde huurverhoging van fl 28,25 vergaderd. Wij zijn unaniem tot de conclusie gekomen de huurverhoging niet te kunnen betalen…Wij vragen u om u in deze strijd tegen de huurverhoging achter de bewoners te scharen, omdat wij uit uw schrijven begrepen hebben dat de Protestants Christelijke Woningbouwvereniging met deze situatie ook niet gelukkig is.”  In de brief vraagt het BHW-comité ook inzage in de stichtingskosten en de berekening van de huur.

Kwaliteit van de woningen zeer slecht

Uit het klachtenonderzoek blijkt dat de flat zeer slecht gebouwd is. 54 gezinnen hebben een klachtenformulier ingevuld,  36 hebben last van scheuren in de muren, 23 hebben last van lekkages en 26 klagen over de ventilatie in de keuken. Eén bewoner verduidelijkt: “De muren zijn niet gewoon gescheurd, maar letterlijk door en door in stukken gebroken”. Een ander schrijft: “Lekkages al zo lang wij hier wonen. Al zo dikwijls wezen kijken, maar alleen kijken helpt niet.”  Het gedetailleerde klachtenrapport wordt aan de PCW gestuurd met het verzoek om zo snel mogelijk tot reparatie over te gaan. De PCW laat aan het BHW-comité weten dat “wij momenteel werken aan een uitvoerige opzet van de stichtingskosten, van de jaarlijkse baten en lasten en de berekening van de huur.” Ze zullen uitvoerige informatie aan de bewoners doen toekomen. Bij het BHW-comité is de reactie: “Moet de PCW de huur nog berekenen? Dat is wel een beetje laat. Hoe komen ze er dan bij om onze huren te verhogen?”

Bouwmaatschappij Elementum heeft 40% dividend uitgekeerd

Eind juni geeft de PCW in een brief aan de bewoners informatie over de stichtingskosten en de berekening van de huur.

Omdat de kosten van de aankoop van de grond en de bouw betaald zijn met geleend geld, moet de aflossing betaald worden uit de huur. Ook moet het onderhoud, huurverlies door leegstand, beheerskosten en risicoreserve uit de huur betaald worden.

Uit de berekening moet blijken dat de huurverhoging noodzakelijk is om de exploitatie rond te krijgen. De Castellumwegbewoners komen op donderdag 4 juli weer bij elkaar in koffiebar Hemerik.

Het BHW-comité heeft een andere mening over de uitkomst van de cijfers: “Uit de grote bedragen die de grond en de bouw hebben gekost blijkt dat daar heel wat aan verdiend is. Zeker als je nagaat hoe slecht de flat gebouwd is. Conclusie: De bouwmaatschappij Elementum steekt de winst in zijn zak… Elementum heeft 40% dividend uitgekeerd aan de aandeelhouders in 1972.” En het belangrijkste is nog wel: “De huren worden onbetaalbaar, daarom weigeren we de huurverhoging.” De aanwezige bewoners in koffiebar Hemerik besluiten door te gaan met de weigeringsactie. Zij verzoeken het BHW-comité in gesprek te gaan met de PCW om hun standpunt duidelijk te maken.

Schoolklasje krijgt dictee van de voorzitter

Het BHW-actiecomité wordt op maandag 23 september door de PCW uitgenodigd voor een gesprek. Het bestuur heeft de hulp ingeroepen van de heer Akse, hoofd van de gemeentelijke afdeling Volkshuisvesting. De bewoners van de Castellumweg laten zich bijstaan door juriste Willy Westbroek-Thomassen van het landelijk BHW-bestuur. Zij willen het bestuur graag duidelijk maken waarom zij de huurverhoging weigeren en met het bestuur bekijken of er niet iets aan gedaan kan worden.

Maar die vlieger gaat niet op. In een verslag van dit gesprek aan de bewoners staat: “Wij werden door het bestuur nauwelijks serieus genomen. Het leek er wel op of we in een schoolklasje zaten  met de voorzitter van de woningbouwvereniging als schoolmeester die een dictee gaf… Het kwam er eigenlijk op neer dat de lonen van de bouwvakkers te hoog waren en dat daarom de huren zo hoog zijn uitgevallen.”

Het BHW-comité zegt daarop dat de bouwvakkers niet eens genoeg verdienen om de huren van de nieuwbouwflat te kunnen betalen. Het vraagt het PCW-bestuur het voorbeeld van woningbouwvereniging de Eendracht te volgen, die de huurverhoging niet wil innen. Ook wordt het klachtenrapport onder de aandacht van het bestuur gebracht: “Wij hebben het bestuur gezegd , dat ze de minister kunnen vragen om de huurverhoging te herzien, omdat de flats vele grote gebreken vertonen.” Maar het PCW-bestuur wil niet meewerken. Het BHW-actiecomité trekt hieruit de conclusie dat ze de weigeringsactie moeten doorzetten.

Brief aan minister Gruyters. PCW stuurt de deurwaarder

De hoop van het BHW-comité is nu gevestigd op het progressieve kabinet Den Uyl dat in mei 1973 is aangetreden met D66-minister Gruyters en de PvdA-staatssecretarissen Schaefer en Van Dam op Volkshuisvesting.

Zij schrijft een uitgebreide brief met alle argumenten om de huurverhoging van f 28,25 te annuleren.

Op 28 oktober 1974 wordt die aan minister Gruyters gestuurd.

 

Op 3 januari 1975, nog voor het antwoord van de minister,  gaat het PCW-bestuur over tot dreigementen met ‘gerechtelijke invordering’.

“Indien u dit wilt voorkomen dient uw betaling uiterlijk de 15 januari in bezit te zijn van de Centrale Boekhouding voor Woningcorporaties.” Op 10 januari komt het antwoord van minister Gruyters. Maar de hoop van de bewoners op de progressieve bewindslieden wordt de bodem ingeslagen. “Het zal U duidelijk zijn dat voor de door U voorgestane verdere verlaging van de huurprijs, welke op grond van de wettelijke voorschriften is tot stand gekomen, op de Uwerzijds aangevoerde overwegingen geen aanleiding is.”

Wel staat in de brief dat de onderhoudsgebreken door de PCW hersteld moeten worden.

Voor de vaststelling van de hoogte van de servicekosten verwijst de minister door naar de Huuradviescommissie.

Erkenning onderhoudsgebreken

Het BHW-actiecomité komt bij elkaar om de situatie te bespreken. Er is tevredenheid over het feit dat de PCW op last van het ministerie de onderhoudsgebreken gaat aanpakken.Ook wordt een brief over de hoogte servicekosten aan de Huuradviescommissie gestuurd.

Maar hoe moet het nu verder met de weigeringsactie? Er wordt besloten om de zaak voor te leggen aan de bewoners op een buurtvergadering, die plaats vindt op donderdag 20 februari 1975. Tot dan is het advies de huurverhoging te blijven weigeren, zoals in de oproep voor de buurtvergadering staat. Die vindt dit keer plaats in de kantine van jachtwerf Van Dijk aan de Roomburgerweg.

Spontane actie van CDA-raadslid

Maar vlak voor de vergadering wordt er in de portieken van de flat een brief van een Haagse jurist opgehangen, waarin allerlei verschrikkingen worden vermeld, die de bewoners kan overkomen als ze doorgaan met weigeren van de huurverhoging. Volgens de mensen van het BHW-buurtcomité is het een spontane actie van een van de bewoners, het CDA-gemeenteraadslid mevrouw C. Kramp. Op de buurtvergadering wordt duidelijk dat de weigeringsactie aan het verlopen is.  Het BHW-actiecomité besluit dan ook te stoppen met het ophalen van de girokaarten.  Het blijft actief totdat de meeste onderhoudsklachten verholpen zijn.

Conclusie

De onderhoudsklachten van de bewoners van de Castellumweg worden dankzij de actie verholpen. De veel te hoge nieuwbouwhuren zijn een nationaal probleem met een positief vervolg in het regeringsbeleid. Huurdersacties vinden in meer wijken in Nederland plaats zoals in de Leidse Merenwijk en de Bijlmer in Amsterdam. Deze acties vormen de stoot tot de totstandkoming en verbetering van de Individuele Huursubsidie (IHS). 

Nawoord

In mei 1982 zijn er opnieuw problemen met de PCW. Deze keer wil voorzitter De Geus de bewonerscommissie voor de rechter brengen.

Meer acties bij de PCW in de Horsten, zie hoofdstuk Koud van protestantse warmtemeters, 1979-1983.

 

Bronnen:

• SP-archief Vergeer, dossier 36. Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels
• foto’s SP-archief Vergeer in media.sp
• Leidsch Dagblad: 17/5/1974; 21/11/1974; Leids Nieuwsblad 05/05/1982

Meer over wonen: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-wonen/

Lees ook over de betekenis van de BHW in Leiden.