De BHW en De Eendracht

Bestuurswissel, renovatie en huurstop

Vanaf begin 1972 voert de Bond van Huurders en Woningzoekenden (BHW), een organisatie opgezet door en onder leiding van de plaatselijke afdeling van de SP, in verschillende Leidse buurten acties tegen de huurverhoging en voor het opknappen van de verwaarloosde woningen. In die buurten worden BHW-buurtcomités opgericht, waarin SP’ers samen met buurtbewoners leiding aan de buurtacties geven. Zo ook bij de Woningbouwvereniging De Eendracht (¹) in Leiden-Noord en de Kooi. Elke maand wordt huis aan huis de BHW-Buurtkrant verkocht voor 50 cent. De gemeente en het bestuur van de Eendracht hebben een renovatieplan met 108% huurverhoging.

Vóór betaalbare renovatie en tegen huurharmonisatie

Op 12 oktober 1972 organiseert het BHW-buurtcomité in de Kooi bij de vooroorlogse woningen van de Eendracht een buurtvergadering, waar 70 buurtbewoners aanwezig zijn. Het BHW-buurtcomité wordt versterkt en besloten wordt een huurverhogingweigering te organiseren door elke maand huis aan huis de girokaarten op te halen en blanco girokaarten te verspreiden waarop men de huur zonder verhoging kan invullen. (²) Ook wordt besloten tot een klachtenonderzoek van de woningen en het opstellen van een eigen renovatieplan.

Het renovatieplan van gemeente en bestuur wordt verworpen. Ook is er veel verzet tegen de door de regering Biesheuvel afgekondigde ‘huurharmonisatie’, die neer komt op een extra huurverhoging van 6%. Tegen die huurharmonisatie organiseert het BHW-buurtcomité in januari 1973 een protestvergadering in de Zevensprong aan de Bernhardkade waar veel mensen op af komen. Ook doet zij een groot klachtenonderzoek in de buurt en publiceert daar in februari 1973 een uitgebreid rapport over. Daarin staat dat het onderhoud van de huizen jarenlang verwaarloosd is, maar dat er toch elk jaar weer huurverhoging wordt doorgevoerd.

Er vindt een gesprek plaats van het BHW-buurtcomité met het bestuur en ook met de wethouder Ham (CDA). Intussen is het kabinet Den Uyl aangetreden, maar minister Gruijters (D66) en de PvdA-staatssecretarissen Van Dam en Schaefer van Volkshuisvesting gaan door met de huurharmonisatie. Onder druk van de massale acties en in de hoop gehoor te krijgen bij de PvdA’ers stuurt het bestuur in maart ‘73 een telegram aan het ministerie van Volkshuisvesting met de eisen van de buurtbewoners: betaalbare renovatie en geen huurharmonisatie.

Bestuur De Eendracht treedt af. Nieuw bestuur met BHW’ers kondigt huurstop af

Op 5 april 1973 vindt de jaarlijkse ALV van de Eendracht plaats. Die wordt nauwkeurig voorbereid door het BHW-buurtcomité. De bedoeling is om het bestuur te bewegen de eisen van de bewoners over te nemen en uit te voeren. Dus geen huurverhoging zolang de woningen niet zijn opgeknapt en een betaalbare renovatie, waarbij het achterstallige onderhoud niet in de nieuwe huurprijs wordt betrokken. Deze eisen worden in stemming gebracht en de meerderheid van de leden stemt vóór. Het zittende bestuur weigert dit uit te voeren en treedt af. Er wordt een nieuw voorlopig bestuur gekozen van wie de meesten BHW-comitéleden zijn met als voorzitter BHW’er Mittelmeijer. Dit bestuur kondigt met onmiddellijke ingang  een huurstop voor de vooroorlogse woningen af. Dit wordt  in mei ’73 in een brief aan de bewoners bevestigd evenals een statutenwijziging om de leden weer de zeggenschap in de vereniging te geven.

Foto’s van een buurtvergadering van de huurders van wbv De Eendracht georganiseerd door het BHW-comité

Staatssecretaris Van Dam naar Leiden

Op 3 september komt Marcel van Dam, staatssecretaris Volkshuisvesting in het kabinet-Den Uyl,  naar Leiden. Er is een grote bijeenkomst in de Burcht, waar het BHW-comité van de Eendracht samen met vele andere huurderscomite’s de onderhoudsklachten naar voren brengen en pleiten voor een huurstop. Van Dam  brengt ook een bezoek aan Leiden-Noord en zegt dat de woningen in slechte staat zijn en niet in aanmerking komen voor huurverhoging. Hij verwijst de bewoners verder door naar de procedure via de Huuradvies Commissie.

Tegenwerking

Hierna komen van verschillende kanten acties op gang om het nieuwe bestuur tegen te werken. Een groep uit de oude ledenraad verspreidt pamfletten tegen het BHW-bestuur. Maar ook van de Gemeente, die in feite de regie had bij en de administratie voerde van de woningbouwverenigingen (ambtenaar Akse). Het BHW-buurtcomité probeert het bestuur te steunen door de weigeringsactie door te zetten en met een renovatieplan te komen op basis van de klachten van de bewoners. De verhouding tussen het nieuwe bestuur en het BHW-comité wordt ongemakkelijk. Maar toch: in oktober ’73 schrijft het nieuwe bestuur in een brief aan de bewoners dat de huurstop gehandhaafd blijft en er een nieuw renovatieplan met inspraak komt.

Op 4 oktober wordt het bestuur op het matje geroepen bij de Huuradvies Commissie (HAC). En op 23 januari 1974 wordt het bestuur ontboden bij staatssecretaris Van Dam op het ministerie. Het bestuur houdt voorlopig de poot stijf. In een brief aan de bewoners staat dat er geen huurverhoging komt zolang de woningen niet opgeknapt zijn. Er geldt een huurharmonisatiestop voor alle vooroorlogse woningen. Dan wordt er tegen het nieuwe bestuur een coalitie geformeerd  van de Gemeente Leiden, de Centrale Boekhouding Woningcorporaties (CBW), die weigerde het nieuwe bestuur het beheer te geven over de financiën van de vereniging, het ministerie van volkshuisvesting en staatssecretaris van Dam persoonlijk.

BHW-bestuurslid Willem Verkade zegt daarover in de Buurtkrant van februari 1975: “Begin ’74 werden we op het matje geroepen bij van Dam, samen met woningbouwvereniging Ons Belang, die ook een huurstop had ingevoerd. … Er werd ons medegedeeld dat de huurstop tegen de wet was en dat we de huurverhoging moesten gaan innen”. Anders zou woningbouwvereniging de Eendracht worden opgeheven. Als goedmaker zegt van Dam toe om de huurverhogingen van 1972 en 1973 voor de vooroorlogse woningen in Leiden te laten vervallen. Daarmee hoopt hij ‘het probleem in Leiden’ te hebben opgelost.

Huurstop ongedaan gemaakt

De ALV van de Eendracht van 1974 vindt plaats op 16 april. Daarvoor verspreidt een groep rond het oude bestuur pamfletten in de buurt met persoonlijke aanvallen tegen SP’er Cor Vergeer (op onze kosten gestudeerd probeert hij de Eendracht kapot te maken). Het BHW-comité wil bereiken dat de ledenvergadering nog eens bevestigt dat de eisen van de buurtbewoners uitgevoerd moeten worden tegen de druk van gemeente en Volkshuisvesting in. Cor Vergeer, die met een machtiging van een lid aanwezig is, wordt door twee politieagenten uit de zaal gezet. In de weken daarna is er verwarring in de buurt, bij het bestuur en ook bij het BHW-comité. Enkele ex-BHW’ers verspreiden pamfletten evenals oud-bestuursleden en de CPN. Op 20 mei ’74 besluit de Leidse gemeenteraad de huurstop van vooroorlogse woningen Eendracht ongedaan te maken. De BHW verspreidt een pamflet met een oproep door te gaan met weigering van de huurverhoging.

In het najaar van  ’74  stuurt het bestuur van de Eendracht (Mittelmeijer) een brief aan de leden met aanzegging van de huurverhoging (12-15%) per 1 januari 1975. Er wordt gedreigd met deurwaarders tegen “oproerkraaiers”.

Op 6 januari 1975 organiseert het BHW-buurtcomité een bewonersvergadering. Besloten wordt om door te gaan met de weigeringsactie en een eigen onderhoudsploeg op te richten om het opknappen betaalbaar te houden. Er wordt een pamflet verspreid van ‘Bewonersbelangen’ tegen het nieuwe beleid van het bestuur. Op 13 januari 1975 krijgen alle leden van De Eendracht een brief van de gemeente Leiden met als strekking: Marcel van Dam dwingt ons om huurverhoging door te voeren. Staakt uw verzet!

 

De Eendracht onder curatele

Het  Juridisch Adviesbureau en de Leidse Rechtswinkel komen met een uitgebreid rapport en een steunbetuiging aan de acties van de BHW en de buurtbewoners. Een huurder-weigeraar krijgt een aanmaning van de deurwaarder met dreiging van huisuitzetting. Op 31 januari 1975 schrijft het bestuur Mittelmeijer een brief aan het ministerie van VOHU, waarin het de eerder aangevraagde statutenwijziging weer intrekt. Hierdoor blijft de oude structuur, waarbij niet de leden maar de ledenraad het bestuur samenstelt, gehandhaafd.

Op 4 maart 1975 geeft BenW antwoord op vragen van CPN-raadslid Hoeven: Wij staan achter de maatregelen van huurverhoging en harmonisatie van volkshuisvesting en veroordelen de weigeringsacties. Op 15 april komt er een brief van volkshuisvesting aan de BHW met een afwijzing van het verzoek om een huurstop. Hierna keert Bestuursvoorzitter Mittelmeijer zich definitief af van de BHW  en onder regie van de Gemeente (ambtenaar Akse) wordt de huurverhoging en huurharmonisatie doorgezet. In feite komt Woningbouwvereniging de Eendracht onder curatele van de Gemeente. Het duurt nog jaren voordat de renovatie ter hand wordt genomen. Het vervallen van de huurverhoging van 1972 en 1973 blijft gehandhaafd.

(1) Zie: wbv De Eendracht

(2) Zie ook: blanco girokaart

Bronnen:

• SP-archief Vergeer, dossier 17. Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels
• foto’s SP-archief Vergeer in media.sp: De Eendracht, staatssecretaris van Dam in Leiden, enkele documenten
• Rapport Stichting ‘De Leidse Rechtswinkel’, maart 1975
• De Buurtkrant: 5/73; 6/73; 11/73; 5/74; 1/75; 2/75 (interview Willem Verkade).
• Leidsch Dagblad: 31/10/72; 9/1/73; 15/1/73; 7/2/73; 28/3/73; 29/3/72; 6/4/73; 11/4/73; 1/6/73; 21/7/73; 5/2/74; 16/3/74; 7/5/74;4/1/75; 10/1/75; 27/1/75; 22/2/75; 9/10/76; 20/10/76.
• Leidse Courant: 10/1/73; 1/5/73; 18/5/73; 6/2/74;
• Nieuwe Leidse Courant: 11/1/73; 16/5/73
• De Noorderzon, mei 1973

Enkele documenten (klik erop om te vergroten)

De Eendracht in de BHW-Buurtkrant

Meer over wonen: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-wonen/

Lees ook over de betekenis van de BHW in Leiden.