Spaanplaatgas in nieuwe woningen in Leiden Noord

SP-brochure mei 1978

Wanneer in 1980 in Leiden Noord nieuwe woningen gebouwd worden zijn de gevaren van spaanplaat waaruit formaldehydegas kan vrijkomen al volop bekend. Een paar jaar eerder heeft de Hulp- en Informatiedienst van de SP (SP-HID) een  brochure uitgebracht: ‘Spaanplaat een gevaar voor de volksgezondheid’. Daarin wordt uitgebreid uit de doeken gedaan wat de schadelijke effecten zijn van het spaanplaatgas en waarom het in de woningbouw verboden moet worden. Sindsdien zijn er in heel Nederland acties gevoerd voor verwijdering van spaanplaat uit woningen en scholen en andere openbare gebouwen. Toch wordt bij de bouw van nieuwe woningen van de Leidse Woningstichting (LWS) in Leiden Noord volop spaanplaat gebruikt. De bewoners krijgen klachten en schakelen de SP Hulp- en Informatiedienst in.

 In het voorjaar van 1982 neemt Hennie Valk samen met een paar andere bewoners uit de Alexanderstraat contact op met de SP-HID. De reden is dat zij last hebben van verschillende lichamelijke klachten. En zij zijn niet de enigen. Zij horen in de buurt mensen klagen over tranende ogen, hoofdpijn, keelpijn, diarree en huiduitslag. De SP’ers Tonie Bender en Cor Vergeer gaan langs in de Alexanderstraat en als zij horen en zien dat er in de nieuwe woningen volop spaanplaat gebruikt is, gaat er een belletje rinkelen.  De SP heeft eerder met ouders van schoolkinderen actie tegen spaanplaatgas gevoerd. In 1978 hielden ouders van de Meerpaal-school hun kinderen thuis, omdat zij ziek werden van formaldehydegas. Die actie had succes. Al het spaanplaat werd uit het schoolgebouw verwijderd.

Actiecomité ‘Spaanplaat eruit’

Leidsch Dagblad 22/10/1982

De familie de Haas uit de Alexanderstraat heeft al sinds de oplevering van de nieuwe woning klachten. Zij hebben met een aantal buren het actiecomité ‘Spaanplaat eruit’ opgericht. Samen met de SP-HID gaat het actiecomité de buurt langs bij alle bewoners van de 92 nieuwbouwwoningen van de LWS in de Lusthoflaan, Dillenburgerstraat, Prinsenstraat, Alexanderstraat, Anna Pauwlonastraat  en Sophiastraat. Dan wordt duidelijk dat er veel verschillende klachten zijn variërend van een klein beetje tot heel erg en van tranende ogen tot ademhalingsklachten en duizeligheid. De ingezamelde klachten worden aan de LWS gepresenteerd met de eis om het spaanplaat uit de woningen te verwijderen. Dat is aanleiding voor de LWS om de Keuringsdienst van Waren uit Haarlem een onderzoek te laten doen. Dat gebeurt in de zomer van 1982.

Leidse Courant 25/10/1982

Uit de metingen blijkt dat bij een temperatuur van 20 graden de concentratie formaldehydegas in sommige slaapkamers wel drie keer de maximaal toelaatbare waarde overschrijdt. Volgens de bewoners is het in de zomer in de slaapkamers veel warmer dan 20 graden en dus veel erger. Maar de LWS doet voorlopig niets.

Wethouder Tesselaar: “Problemen vóór de zomer verholpen”

Op 2 juni 1982 zijn er verkiezingen voor de gemeenteraad. De SP doet haar intrede in de raad na een spetterende campagne met als leus: “In Leiden moet het anders en anders is de SP”. De SP heeft het goed gedaan in Leiden Noord en de Kooi. Samen met de bewoners in actie komen heeft de basis voor het succes gelegd. Nieuwbakken raadslid Vergeer stelt de zaak van het spaanplaatgas in Leiden Noord in de gemeenteraad aan de orde.

Leidsch Dagblad 28/10/1982

Leidse Courant 28/10/1982

Op 27 oktober staat het op de agenda van de commissie Volkshuisvesting. Onder druk van de actie belooft wethouder Dick Tesselaar (PvdA) dat de problemen vóór de zomer van ’83 verholpen zullen zijn. Hoe dat moet weet hij nog niet. 

Evenals de bewoners pleit Vergeer ervoor om het spaanplaat te verwijderen. Hij zegt dat inmiddels wel bekend is dat overschilderen en inpakken in folie niet helpt. Maar de meerderheid van de commissie wil een nieuw onderzoek afwachten. Wel vragen sommige raadsleden hoe het toch kan dat er spaanplaat is gebruikt bij de bouw van de woningen in Noord, terwijl de klachten toch bekend waren. Mosterd na de maaltijd.

Onderzoek na onderzoek na onderzoek

Dan begint een periode van verschillende onderzoeken, die alleen maar verwarring zaaien. 

Leidsch Dagblad 8/12/1982

11/2/1983

Het onderzoek van de Keuringsdienst van Waren had al uitgewezen dat in sommige woningen de maximale concentratie spaanplaatgas ver wordt overschreden.

De Stichting Centrum voor Oppervlaktetechnologie (COT), een adviesbureau voor projectontwikkelaars en bouwbedrijven, doet ook onderzoek en concludeert dat er geen enkele reden voor paniek is. Volgens het COT zouden de gemeten gasconcentraties de maximaal toegestane waarden niet overschrijden. De Keuringsdienst van Waren gaat opnieuw onderzoek doen en trekt nu  haar eerdere conclusie in. Het actiecomité en de bewoners weten niet waar ze aan toe zijn.

Leidsche Courant 13/4/1983

In april worden er in acht woningen ventilatiepijpen aangebracht. Maar de klachten blijven en de bewoners blijven bij hun eis dat al het spaanplaat verwijderd moet worden.

Gebroken belofte 

Dan wordt het zomer en Dick Tesselaar is zijn belofte nog steeds niet nagekomen. 

Leidse Courant 24/6/1983

Inmiddels heeft zich het volgende spaanplaatgas-schandaal bij de bouw van scholen in heel Nederland aangediend, wat tot Kamervragen heeft geleid.

Leidsch Dagblad 1/10/1983

 

 

 

In Leiden is er onrust ontstaan onder de bewoners van 92 ouderenwoningen in Leiden Zuid West over spaanplaat in hun woningen.

 

Eindelijk maatregelen, maar helpt het ook?

In juli 83 wordt bekend dat de twee onderzoeksbureaus nog eens met elkaar gesproken hebben en nu samen een aantal maatregelen voorstellen die tot een oplossing moeten leiden. 

Leidse Courant 7/7/1983

Leidsch Dagblad 07/07/1983

Het spaanplaat van de tussenwanden moet worden verwijderd,  er moet een extra ventilatierooster komen en de spaanplaten van het dak moeten met een speciale verf behandeld worden. Het actiecomité heeft zijn twijfels, het wil liever dat al het spaanplaat verwijderd wordt. Maar wil ook dat er eindelijk iets gebeurt. In het najaar van 1983 worden de werkzaamheden uitgevoerd. De LWS belooft om een enquête onder de bewoners te houden wanneer alle maatregelen zijn uitgevoerd.

Nieuwbouw rijp voor sloop

Tijdens de bouwvakvakantie in de zomer van 1983 verschijnt er een rapport van de Technische Universiteit in Delft. Daarin komen de onderzoekers tot de conclusie dat tienduizenden naoorlogse woningen er slecht aan toe zijn door betonrot en gebruik van inferieure materialen zoals spaanplaat.

Leidse Courant 5/8/1983

Zelfs zo erg dat nieuwbouwwoningen van nog geen 10 jaar oud rijp zijn voor de sloop als maatregelen uitblijven. Wie hebben de lusten en wie krijgen de lasten? De SP zal er ook in Leiden nog veel mee te maken krijgen. Want het zal niet lang duren totdat de Leidse volkshuisvesting te maken krijgt met het bouwschandaal van de nieuwbouwwoningen aan de Oranjegracht en de  Waardgracht, bedoeld als het paradepaardje van de sociale woningbouw.

 

 

Bronnen:

  • SP-archief Vergeer, dossier 57. Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels, foto’s etc.
  • Leidsch Dagblad: 22/10/1982; 28/10/1982; 29/10/1982; 8/12/1982; 19/1/1983; 11/2/1983; 7/7/1983; 1/10/1983
  • Leidse Courant: 28/10/1982; 11/2/1983; 13/4/1983; 19/5/1983; 24/6/1983; 7/7/1983; 5/8/1983.
  • Spaanplaat, een gevaar voor de volksgezondheid. SP Hulp en Informatiedienst, 1978

Meer over milieu: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-milieu/

Meer over gezondheid: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-gezondheid/